Olay müdahalesi, güvenlik ihlalleri, siber saldırılar, veri kaybı veya kötü niyetli faaliyetler de dahil olmak üzere her türlü güvenlik olayına yanıt verme ve sonrasını yönetme sürecini ifade eden bir terimdir. Bir işletmenin sistemleri, ağları ve verileri üzerindeki potansiyel etkiyi hızlı ve etkili bir şekilde önlemeyi veya azaltmayı amaçlar. Bu süreç bir güvenlik olayı için proaktif planlamayı ve bir güvenlik olayı meydana geldiğinde hızlı tepki vermeyi içerir.
Olay Müdahale Planı (IRP) Nedir?
Olay Müdahale Planı (IRP), işletmelerin güvenlik olaylarına etkili bir şekilde yanıt vermesine yardımcı olan bir dizi yazılı politika ve prosedürdür. Bir tehdidin tanımlanması ve değerlendirilmesinden kanıtların belgelenmesine ve kurtarmaya kadar bir ihlale yanıt olarak atılan adımları ana hatlarıyla belirtir. Bu plan, bir şirketin kötü niyetli davranış kalıplarını tespit etmesine, daha fazla zarar riskini en aza indirmesine ve bir siber saldırıyla uğraşan çalışanlara rehberlik etmesine yardımcı olur.
IRP aşağıdakileri içermelidir:
- Siber tehditlerin belirlenmesine ilişkin politikalar.
- Siber saldırıların etkisinin değerlendirilmesi.
- Potansiyel ihlallerin araştırılması.
- Bir siber saldırının etkilerinin kontrol altına alınması.
- Bir olaydan etkilenen sistem veya verilerin kurtarılması.
Ayrıca kurum içi ve dışındaki iletişim protokolleri ve sistemlerine ilişkin bilgileri de içermelidir. Bir IRP, mevcut etkinlik standartlarını korumak için düzenli olarak gözden geçirilmeli ve test edilmelidir.
Olay Müdahale Planı (IRP) Neden Önemlidir?
İyi tanımlanmış bir IRP’ye sahip olmak birkaç nedenden dolayı çok önemlidir:
1. Zararı En Aza İndirir
Zamanında ve iyi yürütülen bir IRP, bir güvenlik olayının etkisini en aza indirmeye yardımcı olarak kesinti süresini, mali kayıpları ve kuruluşun itibarına gelebilecek olası zararı azaltabilir.
2. Uyumluluk ve Yasal Gereklilikler
Birçok sektör ve düzenleyici kurum, uyumluluk standartlarını karşılamak için işletmelerin bir IRP’ye sahip olmasını gerektirir. Sağlam bir plan, güvenliğe olan bağlılığı gösterir ve yasal yükümlülüklerin yerine getirilmesine yardımcı olabilir.
3. Hızlı Kurtarma
Bir IRP, işletmelerin güvenlik olaylarından hızlı bir şekilde kurtulmasını, normal operasyonlara geri dönülmesini ve kritik hizmetlerdeki herhangi bir kesintiyi azaltmayı sağlar.
4. Paydaş Güveni
İşletmeler proaktif ve yetkin bir yaklaşım sergileyerek müşterilerine, ortaklarına ve paydaşlarına güven aşılayabilir, güveni pekiştirebilir ve olumlu bir itibar sağlayabilir.
Kimler Bir Olay Müdahale Planına (IRP) Sahip Olmalıdır?
Veri veya kişisel bilgileri yöneten tüm işletmeler ve kuruluşlar siber suçlular için potansiyel hedeftir, bu yüzden bilgisayar korsanları için çekici olmayan hiçbir kuruluş yoktur. Küçük işletmelerin siber suçlular için yeterince büyük veya cazip bir hedef olmadıklarını söylemeleri yaygındır, ancak bilgisayar korsanları için küçük kuruluşları hedef almak genellikle daha kolaydır.
Tüm kuruluşlar temel olarak büyüklüklerine ve yapılarına uygun bir tür olay yönetimi sürecine sahip olmalı, bu sürecin hızlı bir şekilde başlatılabilmesini ve ayrıntılı teknik uzmanlığa veya karmaşık süreçlere bağlı olmamasını sağlamalıdır. Bu noktada öncelikli olarak, işletmenin mümkün olan en kısa sürede tekrar çalışır hale getirilmesine odaklanılmalıdır.
Bir güvenlik olayına maruz kaldığınızda tespit, müdahale, iletişim ve kurtarma açısından bununla nasıl başa çıktığınız, bunun işletmeniz üzerindeki etki düzeyini belirleyecektir.
Olay Müdahalesini Kim Yürütür?
Genellikle bir şirketin siber güvenlik ekibi IR ile ilgilenir. Büyük şirketler, IR dahil olmak üzere BT ortamını korumanın tüm yönleriyle ilgilenen uzman güvenlik ekiplerine sahiptir. Daha küçük işletmeler, yönetilen bir üçüncü taraf siber güvenlik ve olay müdahale sistemi veya atanmış bir kişi kullanabilir.
Yaygın Olay Türleri Nelerdir?
Bir şirkette ağ istilasına yol açabilecek birkaç tür siber güvenlik olayı vardır. Bunlar aşağıdakileri içerir:
- Sistemlere veya Verilere Yetkisiz Erişim Girişimleri: Bir kişi veya bir grup bir işletmenin sistemlerine veya verilerine yetkisiz erişim elde etme girişiminde bulunduğunda meydana gelir. Örnekler arasında sosyal mühendislik teknikleri, kaba kuvvet saldırıları ve hacker girişimleri yer alır.
- Yetki Yükseltme Saldırısı: Bir bilgisayar korsanı bir sisteme düşük seviyeli ayrıcalıklarla erişmeyi başardığında ve daha sonra bu erişimi daha yüksek seviyeli ayrıcalıklar elde etmek için kullandığında meydana gelir. Sistem açıklarından yararlanmak veya çalınan kimlik bilgilerini kullanmak bunu başarabilir.
- İçeriden Gelen Tehdit: Bir işletmenin sistemlerine veya verilerine yetkili erişimi olan mevcut veya eski bir çalışanın, yüklenicinin veya diğer içeriden birinin hassas bilgileri çalmak veya sistemleri tahrip etmek gibi kötü niyetli amaçlarla kötüye kullanılması durumunda ortaya çıkar.
- Kimlik Avı Saldırısı: Saygın bir kaynaktan geliyormuş gibi görünen aldatıcı mesajlar göndererek bireyleri hassas bilgiler konusunda kandırmayı veya cihazlarına kötü amaçlı yazılım bulaştırmayı içerir.
- Kötü Amaçlı Yazılım Saldırısı: Bir bilgisayar korsanının bir işletmenin sistem veya verilerini ihlal etmek için virüsler veya Truva atları gibi kötü amaçlı yazılımlar kullandığında ve zararlı faaliyetler gerçekleştirmelerine olanak sağladığında ortaya çıkar. Örneğin, fidye yazılımı siz fidyeyi ödeyene kadar verilere erişimi engelleyebilir.
- Hizmet Reddi (DoS) Saldırısı: Bir bilgisayar korsanının bir ağı veya sistemi trafikle aşırı yükleyerek kullanılamaz hale getirmesiyle oluşur.
- Ortadaki Adam (MitM) Saldırısı: Bir bilgisayar korsanı iki tarafın iletişimini kesip değiştirdiğinde meydana gelir. Bilgisayar korsanı bu yöntemi hassas verileri çalmak veya kötü amaçlı yazılım iletmek için kullanabilir.
- Gelişmiş Kalıcı Tehdit (APT): Genellikle hassas verileri çalmak veya kalıcı bir varlık oluşturmak amacıyla bir şirketin sistemine veya verilerine nüfuz etmeyi amaçlayan karmaşık ve odaklanmış bir siber saldırıdır.
Olay Müdahale Planı Oluşturma Adımları
Aşağıdaki listede olay müdahale planı oluşturma ile ilgili adımları bulabilirsiniz:
1. Hazırlık
İlk hazırlık aşaması, olası güvenlik açıklarını ve varlıkların önceliğini belirlemek için bir risk değerlendirmesini içerir. Olay müdahaleleri bu bilgilere dayandırılır ve sistemler belirlenen güvenlik açıklarını ele alarak korumayı yüksek öncelikli varlıklara odaklayacak şekilde yapılandırır. Ardından, bir olay sırasında rol ve sorumlulukları içeren bir iletişim planı da dahil olmak üzere politika ve prosedürler gözden geçirilir.
2. Tanımlama
Bir olaya hazırlanırken ekipler şüpheli faaliyetleri tespit etmek için hangi araç ve prosedürleri kullanacaklarını belirler. Bir olay meydana gelirse, siber saldırının türü, kaynağı ve saldırganın nedenlerini belirlenir. Soruşturma boyunca toplanan tüm kanıtların ve bilgisayar korsanının yerini tespit etmek için ihtiyaç duyabileceğiniz her türlü bilginin kaydını tutulur.
3. Kontrol Altına Alma
Bir olay meydana geldiğinde, olayı kontrol altına alacak ve olası zararları en aza indirecek adımlar atılır. Genellikle kontrol altına almanın birkaç alt aşaması vardır:
- Kısa vadeli kontrol altına alma – Tehditler, örneğin bilgisayar korsanının mevcut ağ alanının izole edilmesi veya virüslü sunucuların çevrimdışına alınması ve trafiğin yük devretmeye yönlendirilmesi yoluyla izole edilebilir.
- Uzun süreli koruma – Etkilenmeyen sistemler ekstra erişim kontrollerine tabidir. Yeni temizlenmiş ve yamalı sistemler ve kaynaklar kurtarma için hazırlanır.
4. Yok Etme
Gerekli tüm kontrol altına alma adımları atıldığında, bir siber saldırının tüm kapsamı görünür hale gelir. Ekipler daha sonra bilgisayar korsanlarını ve kötü amaçlı yazılımları ortadan kaldırmak için tehlikeye atılmış tüm sistem ve kaynakları tespit eder. Bu süreç siber saldırıdan hiçbir iz kalmayana kadar devam eder. Bazı durumlarda tamamen iyileşmek için sistemlerin temiz sürümlerle yeniden başlatılması gerekebilir.
5. Kurtarma
Bu aşamada ekipler, güncellenmiş yedek sistemleri çevrimiçi hale getirirken kayıp verileri geri yüklemeye çalışır. Bu mümkün değilse, verilerin son temiz kopyasının ne zaman oluşturulduğunu belirlenir ve geri yükleme işlemi yapılır. Bu aşama, bilgisayar korsanının geri dönüp dönmediğini tespit etmek için sistemlerin bir süre izlenmesiyle sona erer.
6. Deneyimden Ders Çıkarma
Bir olayın değerlendirilmesi, güvenlik açıklarının tespit edilmesi ve ortadan kaldırılması için çok önemlidir. Yama yönetimi, personel eğitimi ve iç tehditleri tespit etmek için teknolojilerin tanıtılmasını içerebilir. Bu prosedürler, benzer başka bir olayın meydana gelmesini önlemek için uygulamaya konulur. Bu yüzden tüm bu önleyici tedbirleri güvenlik olayı müdahale planınıza dahil etmeniz gerekir.
Bir Olay Müdahale Planını Nasıl Test Edersiniz?
Bir olay müdahale planının test edilmesi, gerçek dünya senaryolarında etkinliğinin sağlanması açısından kritik öneme sahiptir. Bir olay müdahale planının test edilmesine dahil olan adımlar aşağıdakileri içerir:
- Hedeflerinizi tanımlayın: Test sürecine başlamadan önce ulaşmak istediğiniz hedefleri net bir şekilde tanımlayın ve testin etkili bir şekilde yürütülmesini sağlamak için odaklanılacak kilit alanları belirleyin.
- Test senaryolarını belirleyin: Olası güvenlik olaylarını simüle eden gerçekçi test senaryoları geliştirin. Bu senaryolar gerçek güvenlik tehditlerine dayanmalı ve veri ihlalleri, sistem arızaları ve fiziksel güvenlik ihlalleri gibi çok çeşitli olayları kapsamalıdır.
- Bir masa başı tatbikatı gerçekleştirin: Olay müdahale planında yer alan kilit personeli bir araya getirin ve simüle edilmiş bir senaryoda planın üzerinden geçin. Tatbikat, iyileştirme alanlarını belirleyin ve ele alınması gereken sorunları vurgulayın.
- Sızma testi: Güvenlik açıklarını belirlemek ve olay müdahale planının etkinliğini değerlendirmek için işletmenizin altyapısına simüle edilmiş bir saldırı gerçekleştirin.
- İletişim kanallarını test edin: Telefon hatları, e-postalar ve mesajlaşma platformları dahil olmak üzere tüm iletişim kanallarının bir olay sırasında etkili bir şekilde çalıştığını doğrulamak için test edildiğinden emin olun.
- Sonuçları değerlendirin: İyileştirilmesi gereken alanları belirlemek için test sonuçlarını analiz edin ve alınan geri bildirimlere dayanarak olay müdahale planında değişiklikler uygulayın.
- Sonuçları belgeleyin: Belirlenen sorunlar ve bunları çözmek için alınan önlemler de dahil olmak üzere test sürecinin sonuçlarını sunun. Gelecekte olay müdahale planını iyileştirmek için belgeleri kullanın.
En Çok Sorulan Sorular
1. Olay müdahalesi ile felaket kurtarma arasındaki fark nedir?
Olay müdahalesi, belirli bir güvenlik olayına veya siber tehdide yanıt vermek ve bunları kontrol altına almaktır. Felaket kurtarma aynı zamanda doğal afet, elektrik kesintisi veya ekipman arızası gibi önemli bir kesintinin ardından normal operasyonları geri getirmeye odaklanır. İkisi arasında bazı benzerlikler olsa da, farklı kaynaklar ve planlama gerektiren farklı süreçlerdir.
2. Bazı yaygın olay müdahale araçları nelerdir?
Olay müdahale sürecinin bir parçası olarak, süreci desteklemek için ağ izleme araçları, saldırı tespit sistemleri, antivirüs yazılımı, adli tıp araçları, olay yönetimi yazılımı ve iletişim platformları gibi çeşitli araçlar ve teknolojiler kullanılabilir.
3. Olayla mücadelenin en önemli adımı nedir?
Etkili bir olay müdahalesi hazırlık ile başlar. Önceden belirlenmiş yönergeler olmadan, bir olay müdahale ekibi bir olaya etkili bir şekilde yanıt veremez.
4. Olay müdahale süreci nedir?
Bir işletme, güvenlik müdahalesini başarılı bir şekilde ele almak ve yönetmek için organize bir süreç yürütür, bu süreç IR süreci olarak bilinir. Genellikle hazırlık, tespit, kontrol altına alma, yok etme, kurtarma ve alınan dersler gibi süreçleri içerir ve bunların tümü zararı sınırlandırmayı ve normal operasyonları hızlı ve güvenli bir şekilde sürdürmeyi amaçlar.
5. Olay müdahale sorunlarının bazı yaygın nedenleri nelerdir?
Hazırlık eksikliği, yetersiz eğitim, sınırlı kaynaklar, yavaş tespit, BT altyapılarının karmaşıklığı, zayıf ekip iletişimi, güncel olmayan veya verimsiz IRP’ler ve önceki olaylardan ders çıkarılmaması, olay müdahale sorunlarının temel nedenlerinden bazılarıdır.
6. Olay müdahalesinin amacı nedir?
Olay müdahalesinin amacı, güvenlik olaylarını etkili ve verimli bir şekilde ele alarak bir kuruluşun sistemleri, verileri ve operasyonları üzerindeki etkilerini en aza indirmektir. Birincil hedef, olayın tanımlanmasını ve kontrol altına alınmasını, tehdidin ortadan kaldırılmasını, normal operasyonların geri kazanılmasını, soruşturma için kanıtların korunmasını ve gelecekteki IR yeteneklerini geliştirmek için olaydan öğrenmeyi içerir.
7. Olay müdahale ekibi ne yapar?
Bir olay müdahale ekibi, bir işletme içindeki güvenlik olaylarını derhal tespit etmek, değerlendirmek ve bunlara yanıt vermekten sorumludur. Olayları araştırır ve analiz eder, tehditleri kontrol altına alır ve azaltır, sistemleri kurtarır ve gelecekte meydana gelebilecek olayları önlemek için çalışırlar.
8. Neden bir olay müdahale planına ihtiyacınız var?
Bir olay müdahale planı yapılandırılmış bir yaklaşım sağlar, rolleri ve sorumlulukları tanımlar, daha hızlı tespit ve müdahale sağlar, kesinti süresini azaltır, bir soruşturma için kanıtları korur ve ekipler arasındaki iletişimi kolaylaştırır, bunların tümü organize bir olay ele alma sürecine katkıda bulunur.
9. Olay müdahale döngüsü nedir?
Olay müdahale döngüsü, planlama, tanımlama, kontrol altına alma, ortadan kaldırma, iyileştirme ve deneyimden ders çıkarmayı içeren sürekli bir süreçtir. Güvenlik olaylarını etkili bir şekilde tespit etmeye, bunlara yanıt vermeye ve bunlardan kurtulmaya çalışırken, daha önceki olaylardan keşfedilen derslere dayanarak olay müdahale becerilerini sürekli olarak geliştirmeye çalışır.
10. Bir olay müdahale planı neleri içermelidir?
Bir olay müdahale planı aşağıdakileri içermelidir:
- Müdahale ekipleri arasında sorumlulukların paylaştırılması
- Teknik protokollerin ana hatlarının belirlenmesi
- Kaynak toplama ve belgeleme için planlama
- İletişim ve bildirim prosedürlerinin oluşturulması
- İnceleme ve test programının belirlenmesi
11. Bir güvenlik olayına nasıl yanıt vermelisiniz?
Bir güvenlik olayı meydana geldiğinde paniğe kapılmamanız çok önemlidir. Etkili olay müdahalesi, kilit paydaşların çeşitli senaryolarda gerçekleştirmesi gereken eylemleri özetleyen açık ve sağlam bir olay müdahale planı gerektirir.
12. Güvenlik olayı nedir?
Bir siber olay veya siber güvenlik olayı gizlilik, bütünlük veya kullanılabilirliğin tehlikeye girmesine yol açabilecek bir olaydır. Pratik anlamda bu, yetkisiz bir veri ihlali, yasadışı veri işleme, verilerin izinsiz olarak değiştirilmesi veya kötü niyetli bir kesinti veya hizmet reddi girişimini içerebilir.
