E-posta’nın ne olduğunu az çok herkes biliyordur, bu konuda fikri olmayan birini bulmak oldukça zor olabilir. Peki e-posta tarihinin tam 50 yıl öncesine dayandığını biliyor muydunuz?
İster inanın ister inanmayın, e-posta tarihi 1970’lere kadar uzanıyor. Herkes e-posta’nın “modern” bir iletişim aracı olduğunu söylüyor, fakat teknoloji yarım asırlık bir geçmişe sahip. E-posta; internetten, SMS’den, kişisel bilgisayardan ve ilk kelime işlem yazılımından bile önce geliyor.
E-posta Nedir?
Elektronik posta, e-posta veya eposta, iki veya daha fazla kişi arasındaki dijital bir iletidir. Biraz açmak gerekirse, bir ağ üzerinden belirli bir kişiye veya bir grup kişiye gönderilen; metin, dosya, resim ve diğer ekleri içerebilen bir mesajdır.
Kağıt üzerine yazmak için kalem kullanmak yerine, e-posta servis sağlayıcısının altyapısı sayesinde, akıllı telefon veya bilgisayar gibi elektronik bir cihazla mesajınızı yazabilir ve ‘gönder’ düğmesine tıklayarak, mesajınızı iletmek istediğiniz alıcıya dijital olarak gönderebilirsiniz.
1970’lerde E-Posta
E-posta ile ilgili her şey, ABD Savunma Bakanlığı bağlı bir dağıtım ağı olan ARPANET bünyesinde başladı.
• 1971: Elektronik Postanın Oluşturulması
1971’de Ray Tomlinson ilk elektronik mesajlaşma sistemini icat etti ve geliştirdi.
Tomlinson, CPYNET adlı bir dosya aktarım programıyla yola çıktı. Daha sonra zaman paylaşımlı bir mesaj programı uyarlarken CPYNET’in kodunu kullandı (SNDMSG olarak adlandırılır).
Tomlinson’ın yeni mesaj programı, ARPANET kullanıcılarının ağdaki farklı bilgisayarlara mesaj göndermesini sağladı.
• 1976: E-posta Gönderen İlk Yönetici
Kraliçe II. Elizabeth, 1976’da e-posta gönderen ilk yönetici oldu. Mesajın başlığında “Kraliçe Majesteleri’nden Bir Mesaj” yazıyordu. İçerik yeni bir programlama dilini duyurdu.
• 1978: İlk E-posta Pazarlama Kampanyası Gönderildi
Mayıs 1978’de, şimdiye kadar gönderilen ilk toplu e-posta’lama yapıldı. Pazarlamacı Gary Thuerk, ARPANET üzerindeki 400 adrese bir e-posta gönderdi. Bu toplu e-posta, Digital Equipment Corporation’ın reklamıydı. Çoğu spam gibi olumsuz olarak algılandığı için e-posta tarihindeki ilk spam iletisi olarak anılır.
1980’lerde E-Posta
• 1989: Lotus Notes E-posta Yazılımı Piyasaya Sürüldü
1989’da HTML işaretleme dilini geliştirerek World Wide Web (www) olarak tanımlanan bilgi paylaşım sistemini kuran Sir Tim Berners Lee sayesinde e-posta teknolojisi oldukça gelişme gösterdi. Bunun sonucu olarak 1989’un sonunda Lotus Development Corporation, Lotus Notes e-posta yazılımını piyasaya sürdü. IBM daha sonra 1995 yılında şirketi satın aldı ve Lotus Notes, IBM Notes oldu.
1990’larda E-Posta
• 1991: Uzaydan İlk E-posta
E-posta’lar 90’larda uzaya ulaştı. Ağustos 1991’de astronotlar Shannon Lucid ve James C. Adamson uzaydan dünyaya ilk e-posta’yı gönderdiler. E-posta tarihindeki bu etkileyici gelişme için bir Apple Macintosh Portable bilgisayar kullanıldı.
• 1992: Ekler
Ekler, bugün bildiğimiz şekliyle e-posta’nın temel bir özelliğidir. Ancak 1992’ye kadar e-posta’lar dosya değil, yalnızca metin paylaşmakla ilgiliydi. Bu internet protokolü, Çok Amaçlı İnternet Posta Uzantılarının (Multipurpose Internet Mail Extension – MIME) oluşturulmasıyla değişti.
• 1993: E-posta Terimi
Şimdiye kadar, gönderilen iletilere “elektronik posta” deniyordu. Ancak bu, 1993’te “elektronik posta” yerine daha kısa olan “e-posta (e-mail)“ veya “eposta (email)“ terimi ile değiştirildi.
• 1996: Hotmail ve MAPS
Temmuz 1996’da piyasaya sürülen Hotmail, tek bir ISS’ye bağlı olmayan ilk e-posta hizmetlerinden biridir. Tamamen web tabanlı bir hizmet olarak internette çalışır. Adını “HTML” içindeki harflerin kullanımından almaktadır. Bu nedenle, Hotmail başlangıçta HoTMaiL olarak tasarlanmıştır.
Hotmail’in dışında 1996’da ayrıca Mail Abuse Prevention System yani “MAPS” kullanıma sunuldu. Dave Rand ve Paul Vixie tarafından tanıtılan MAPS, artan spam mesajlarla ilgili tehlikeye erken bir yanıttır. İki yazılım geliştiricisi, e-posta spam’i gönderen veya başka şekilde uygunsuz davranan IP adreslerinin bir listesini tuttu. Bu liste, Real-time Blackhole List (RBL) olarak bilinir hale geldi. Daha sonra, IP adreslerini engellemek için RBL kullanıldı.
• 1998: “Spam” Terimi
1998, ‘spam’ teriminin Oxford İngilizce Sözlüğü’ne resmi olarak eklendiği yıldır.
2000’lerde E-Posta
• 2000: ILOVEYOU Computer Worm (Bilgisayar Solucanı)
Mayıs 2000’de e-posta mesajıyla yayılan bir bilgisayar solucanı, dünya çapında milyonlarca bilgisayara bulaştı. Görünüşte masum olan e-posta’nın konu satırı “ILOVEYOU” idi ve bir aşk mektubu olduğunu ilan eden bir ekle geldi. Bu şekilde solucan 10 milyondan fazla bilgisayara yayıldı.
• 2002: AB Direktifi
2000’lerin başında istenmeyen e-posta’ya karşı mücadeleye çok fazla ilgi vardı. Örneğin, 2002’de AB, Privacy and Electronic Communications Directive’yi yayınladı.
Bu direktifin bir kısmı istenmeyen e-posta’larla ilgiliydi. Doğrudan pazarlama amacıyla istenmeyen iletişimler göndermeyi yasa dışı hale getirdi. Yönerge, bu tür mesajları göndermeden önce alıcının önceden onayını gerektiren bir tercih kuralı oluşturdu.
• 2003/2004: 2003 CAN-SPAM Act
AB direktifinden kısa bir süre sonra, 2003 CAN-SPAM Yasası ile ABD’nin artan spam e-posta’lara cevabı gecikmedi.
CAN-SPAM, Controlling the Assault of Non-Solicited Pornography And Marketing (İstenmeyen Pornografi ve Pazarlamaya Yönelik Saldırıyı Kontrol Etmek) için kullanılan bir temeldir.
CAN-SPAM yasası, birçok e-posta spam türünü yasaklayamadığı için büyük ölçüde eleştirildi.
• 2004: Gmail
Hayata dahili bir posta sistemi olarak başlayan Gmail, 2004 yılında yalnızca davetle erişilebilen bir betaydı. Birkaç yıl sonra, popüler olan web posta hizmeti büyüdü ve gelişerek sonunda 2009’da “beta” etiketini kaybetti.
• 2009: Uzman Posta
Türkiye’nin ilk yerel bulut e-posta sağlayıcısı olan Uzman Posta, bilişim sektöründe 23 yılı geride bırakan PUSULA’nın 2009 yılında elektronik posta ve yörüngesindeki ek hizmetlere odaklanma kararı sonrasında kurulmuştur.
2010’larda E-Posta
• 2016/2017: Sohbet Robotları ve Rekabet
2016 ile 2017 arasında, sohbet robotları ile ilgili bir artış görüldü. Bu, odak noktasının canlı sohbet, sosyal medya ve sohbet odaları gibi gerçek zamanlı sohbet arayüzlerine kaymasıyla e-posta’nın biraz ilgi kaybetmesine sebep oldu.
• 2018: GDPR
Genel Veri Koruma Yönetmelikleri (GDPR) 25 Mayıs 2018’de yürürlüğe girdi. Kişisel verilerin gizliliğini koruma etrafında dönen mevzuat, işletmeler tarafından uygunsuz e-posta kullanımının önüne geçmeyi amaçlamıştır.
2020 Sonrası E-Posta
E-posta hala en değerli iletişim aracı, bilgi işlem ve iletişimin temelidir. Bu yüzden bugünlerde bir e-posta adresine sahip olmamak neredeyse imkansız. Farklı hizmetlere erişmek, iş başvurusu yapmak ve günlük hayatı sürdürmek için e-posta’ya ihtiyacınız var.
